Ignacy Gogolewski

---

Życiorys

Ignacy Gogolewski to postać, która na długie lata zagościła w polskim teatrze. Ukończył maturę w Otwocku i w 1949 roku podjął studia na wydziale teatralnym w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Swoje umiejętności aktorskie finalizował egzaminem dyplomowym w 1953 roku. Jego pierwszym publicznym wystąpieniem była rola Demetriusza w klasycznym przedstawieniu „Sen nocy letniej” autorstwa Williama Szekspira, które reżyserował Jan Kreczmar (premiera odbyła się 26 stycznia 1953 roku).

Wkrótce po debiucie, Gogolewski zagrał Sekretarza w „Lalce”Bolesława Prusa pod reżyserią Bronisława Dąbrowskiego w Teatrze Polskim w Warszawie (premiera miała miejsce 1 stycznia 1954 roku). Jednak prawdziwą sławę przyniosła mu rola Gustawa w „Dziadach” autorstwa Adama Mickiewicza, w reżyserii Aleksandra Bardiniego. Gogolewski budował swoją karierę na warszawskich scenach aż do 1959 roku, a także powrócił w latach 1975–1980 oraz w 1992–2000.

Był również aktorem Teatru Dramatycznego w Warszawie (1959–1962 i 1968–1971) oraz Teatru Współczesnego w Warszawie (1965–1968). Jako dyrektor, kierował Teatrem Śląskim w Katowicach (1971–1974), Teatrem im. Juliusza Osterwy w Lublinie (1980–1985) oraz Teatrem Rozmaitości w Warszawie (1985–1989). Po pożarze tego ostatniego teatru w 1989 roku, Gogolewski na nikłą chwilę wycofał się z życia zawodowego. W późniejszych latach ponownie zaangażował się jako aktor Teatru Narodowego w Warszawie.

Gogolewski był również aktywnym działaczem kultury. W 1983 roku został członkiem Rady Krajowej PRON, w 1986 roku wstąpił do Narodowej Rady Kultury, a w latach 2005–2006 pełnił funkcję prezesa ZASP-u. W 1992 roku na rynku wydawniczym ukazała się jego praca „Wszyscy jesteśmy aktorami”, która jest zbiorem wspomnień oraz refleksji związanych z jego karierą. Natomiast w 2008 roku wydano wywiad-rzekę „Od Gustawa-Konrada do… Antka Boryny”, dzieło ukazujące również intymne aspekty życia aktora, przeprowadzone przez Jolantę Ciosek.

Ignacy Gogolewski jest uznawany za jednego z ostatnich mistrzów tradycyjnej szkoły aktorskiej, której fundamenty opierają się na szacunku dla słowa, melodicznym podejściu do tekstu oraz umiejętności odpowiedniego operowania głosem. Jego lekcji unikatowości dopełnia fakt, że początkowo posługiwał się warszawską gwarą, co stało się źródłem żartów wśród jego kolegów. W 2020 roku ogłosił zakończenie kariery aktorskiej.

Postawa w stanie wojennym

W czasach stanu wojennego Ignacy Gogolewski, działając jako dyrektor teatru w Lublinie, podjął decyzję o złamaniu bojkotów środowiskowych i związał się z telewizją publiczną. Przeniósł do Teatru Telewizji przedstawienia z Lublina, w tym wyreżyserowany przez siebie „Pierwszy dzień wolności” Leona Kruczkowskiego (1982). Osobiście bronił tej decyzji, twierdząc, że była to niepowtarzalna szansa dla lokalnego teatru.

W okresie stanu wojennego uczestniczył w produkcjach reżyserowanych przez Ryszarda Filipskiego i Bohdana Porębę, a w prasie niejednokrotnie krytykował kolegów aktorów, którzy wspierali bojkot reżimu. W wywiadzie z 1983 roku, udzielonym dla pisma „Ekran”, wyraził swoje zdanie na temat środowiska aktorskiego, które opisał jako zgrupowanie utalentowanych indywidualności, wyrażając obawę o ich przyszłość oraz pozycję, jaką zyskali w latach 60.

Życie prywatne

W latach 1954–1964 artysta był w związku małżeńskim z Katarzyną Łaniewską, znaną aktorką, z którą doczekał się córki, Agnieszki. Oprócz tego, z Elżbietą, pracownicą Ministerstwa Kultury i Sztuki z lat 70., miał syna Tadeusza, urodzonego w 1975 roku. Kolejnym ważnym etapem w jego życiu było małżeństwo z Mariną Samet-Niecikowską, dziennikarką telewizyjną oraz dyrektorką Departamentu Programowego Naczelnego Zarządu Kinematografii. Niestety, związek ten zakończył się tragicznie, kiedy to 16 marca 1978 roku Marina zginęła w katastrofie lotniczej w Gabare. Po tych wydarzeniach jego długoletnią partnerką życiową stała się Ewa Kwiecień.

Artysta odszedł 15 maja 2022 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu parafialnym w Otwocku, gdzie został pochowany 23 maja tego samego roku.

Dorobek zawodowy

Jako aktor

Role teatralne

• 1954: Dziady Adama Mickiewicza – Gustaw (w reżyserii Aleksandra Bardiniego, w Teatrze Polskim w Warszawie),
• 1958: Mazepa Juliusza Słowackiego – Mazepa (w reżyserii Romana Zawistowskiego, wykonanie w Teatrze Polskim w Warszawie),
• 1959: Beatrix Cenci Juliusza Słowackiego – Giano Giani (pod okiem Jana Kreczmara, także w Teatrze Polskim w Warszawie),
• 1960: Makbet Williama Szekspira – Malkolm (reżyseria Bohdana Korzeniewskiego, Teatr Dramatyczny w Warszawie),
• 1961: Król Edyp Sofoklesa – Kreon (reżyser Ludwik René, Teatr Dramatyczny w Warszawie),
• 1964: Wiśniowy sad Antoniego Czechowa – Piotr Siergiejewicz Trofimow (reżyseria Władysława Krasnowieckiego, Teatr Narodowy w Warszawie),
• 1965: Kordian Juliusza Słowackiego – Kordian (w reżyserii Kazimierza Dejmka, Teatr Narodowy),
• 1967: Szklana menażeria Tennessee Williamsa – Syn (w reżyserii Izabelli Cywińskiej, Teatro Współczesny w Warszawie),
• 1967: Skiz Gabrieli Zapolskiej – Wituś (reżyseria Andrzeja Łapickiego w Teatrze Współczesnym w Warszawie),
• 1971: Kochanek Harolda Pintera – Ryszard (w reżyserii Jana Bratkowskiego, Teatr Dramatyczny w Warszawie),
• 1971: Juliusz Cezar Williama Szekspira – Brutus (reżyser Ludwik René, Teatr Dramatyczny w Warszawie),
• 1973: Świętoszek Moliera – Tartuffe (reż. Witold Skaruch, w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach),
• 1974: Wesele Stanisława Wyspiańskiego – Poeta (w reżyserii Zbigniewa Bogdańskiego, Teatr Śląski w Katowicach),
• 1975: Otello Williama Szekspira – Otello (reżyseria Augusty Kowalczyk, Teatr Polski w Warszawie),
• 1975: Cyd Pierre’a Corneille’a, w przekładzie Stanisława Wyspiańskiego – Prologus (reżyser Ignacy Gogolewski, Teatr Polski w Warszawie),
• 1977: Maskarada Jarosława Iwaszkiewicza – Aleksandr Puszkin (reżyser Ignacy Gogolewski, Teatr Polski w Warszawie),
• 1983: Fantazy Juliusza Słowackiego – hrabia Fantazy Dafnicki (reż. Ignacy Gogolewski, Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1984: Zemsta Aleksandra Fredry – Rejent Milczek (reżyser Jan Świderski, Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1986: Warszawianka Stanisława Wyspiańskiego – Józef Chłopicki (w reżyserii Ludwika René, Teatr Rozmaitości w Warszawie),
• 1987: Ożenek Nikołaja Gogola – Podkolesin (w reżyserii Borisa Morozowa, Teatr Rozmaitości w Warszawie),
• 1989: Lato w Nohant Jarosława Iwaszkiewicza – Antoni Wodziński (w reżyserii Ignacego Gogolewskiego, Teatr Rozmaitości w Warszawie),
• 1993: Świętoszek Moliera – Orgon (reżyser Jan Bratkowski, Teatr Polski w Warszawie),
• 1993: Szczęśliwe wydarzenie Sławomira Mrożka – Przybysz (reżyser Kazimierz Dejmek, Teatr Polski w Warszawie),
• 1995: Krzesła Eugène’a Ionesco – On (reżyser Maciej Prus, Teatr Polski w Warszawie),
• 1996: Juliusz Cezar Williama Szekspira – Juliusz Cezar (reżyser Maciej Prus, Teatr Polski w Warszawie),
• 2000: Operetka Witolda Gombrowicza – Hrabia Szarm (w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego, Teatr Narodowy),
• 2001: Na czworakach Tadeusza Różewicza – Laurenty (w reżyserii Kazimierza Kutz, Teatr Narodowy),
• 2002: Kurka Wodna Stanisława Ignacego Witkiewicza – Wojciech Wałpor (w reżyserii Jana Englerta, Teatr Narodowy),
• 2004: Ryszard II Williama Szekspira – Jan z Gandawy (reż. Andrzej Seweryn, Teatr Narodowy),
• 2007: Stara kobieta wysiaduje Tadeusza Różewicza – Pan B (w reżyserii Stanisława Różewicza, Teatr Narodowy),
• 2008: Grube ryby Michała Bałuckiego – Onufry Ciaputkiewicz (reżyseria Krystyny Jandy, Teatr Polonia w Warszawie),
• 2009: Diabeł w purpurze Antoine Raulta – Kardynał Jules Mazarin (reż. Romuald Szejd, Teatr Scena Prezentacje w Warszawie),
• 2011: 32 omdlenia Antoniego Czechowa (w reżyserii Andrzeja Domalika, Teatr Polonia).

Role w Teatrze Telewizji

• 1957: Legenda Aurea Juliana Tuwima (reżyser Jerzy Gruza),
• 1962: Męczeństwo Piotra Oheya Sławomira Mrożka – Sekretarz protokołu (reżyseria Erwin Axer),
• 1963: Kordian Juliusza Słowackiego – Kordian (reżyser Jerzy Antczak),
• 1969: Cyd Pierre’a Corneille’a (w przekładzie Stanisława Wyspiańskiego) – Don Rodrygo (reżyser Ludwik René),
• 1969: Mazepa Juliusza Słowackiego – Mazepa (reżyser Gustaw Holoubek),
• 1969: Bracia Karamazow Fiodora Dostojewskiego – Dymitr Karamazow (reżyser Jerzy Krasowski),
• 1970: Granica Zofii Nałkowskiej – Zenon Ziembiewicz (w reżyserii Janusza Warmińskiego),
• 1970: Drugi pokój Zbigniewa Herberta – On (reż. Roman Załuski),
• 1974: Hedda Gabler Henryka Ibsena – Eilert Lovborg (reżyser Jan Świderski),
• 1981: Molier, czyli Zmowa świętoszków Michaiła Bułhakowa – Ludwik XIV (reż. Maciej Wojtyszko),
• 2001: Operetka Witolda Gombrowicza – Hrabia Szarm (reż. Jerzy Grzegorzewski),
• 2009: Wróg ludu Henrika Ibsena – Morten Kill (reż. Piotr Trzaskalski).

Filmografia

• 1953: Trzy opowieści – Derka,
• 1954: Trudna miłość – porucznik UB,
• 1955: Zaczarowany rower – Mieczysław Duchowicz,
• 1956: Pożegnanie z diabłem – Antoni Łuczak, reporter „Trybuny Ludu”,
• 1957: Król Maciuś I – król Zły,
• 1958: Żołnierz królowej Madagaskaru – Władek Mącki,
• 1958: Noc poślubna – Janek, mąż Hanki,
• 1961: Dziś w nocy umrze miasto – esesman Eryk,
• 1962: Dziewczyna z dobrego domu – Andrzej Wroński,
• 1963: Mansarda – Gruszecki,
• 1965: Wystrzał – dwie role: Sylvio oraz hrabia,
• 1966: Mistrz – młody aktor,
• 1966: Chciałbym się ogolić – klient,
• 1966: Szyfry – doktor Zygmunt Gross,
• 1967: Jowita – Michał Podgórski,
• 1968: Hrabina Cosel – baron Fryderyk Kyan,
• 1968: Samotność we dwoje – Adalbert von Kschitzky,
• 1969: Urząd – Juliusz Starzewski,
• 1970: Romantyczni – Henryk Zaborowski,
• 1971: Bolesław Śmiały – król Polski Bolesław II Śmiały,
• 1973: Chłopi – Antek Boryna,
• 1977: Żołnierze wolności – Bolesław Bierut (cz. 1 i 2),
• 1979: Hotel klasy lux – sekretarz PZPR Satała,
• 1980: Polonia Restituta – Stefan Żeromski,
• 1980: Spotkanie na Atlantyku – profesor Nowak,
• 1980: Zamach stanu – sędzia Hermanowski,
• 1980: Bo oszalałem dla niej – aktor Barnaba,
• 1981: Karabiny – ksiądz Bruno,
• 1983: Dom świętego Kazimierza – Cyprian Kamil Norwid,
• 1983: Magiczne ognie – Marian Biel,
• 1986: Komedianci z wczorajszej ulicy – reżyser Graciani,
• 1986: A żyć trzeba dalej,
• 2001: Czarna plaża – Sider,
• 2014: The Last Waltz – biskup,
• 2017: Wyklęty – Józef Gierada, były funkcjonariusz UBP w teraźniejszości.

Role serialowe

• 1967: Stawka większa niż życie – kapitan Willy Rupert (odc. 5),
• 1968: Hrabina Cosel – baron Fryderyk Kyan,
• 1972: Chłopi – Antek Boryna,
• 1982: Polonia Restituta – Stefan Żeromski,
• 1985: Zamach stanu – sędzia Hermanowski (odc. 5),
• 1985: Kwestia wyboru,
• 2003–2005: Na dobre i na złe – Franciszek Koziński,
• 2006–2007: Pogoda na piątek – Marian Zamecznik, ojciec Tomasza,
• 2012: Lekarze – Gustaw Musiał (odc. 10),
• 2014:: Galeria – Ignacy.

Role dubbingowe

• 1955: Zakochany kundel – Jim (wersja z 1962 roku),
• 1996: O czym szumią wierzby – Szczurek,
• 2005: Lassie – Książę,
• 2005: Oliver Twist – pan Brownlow,
• 2009: Dzieci Ireny Sendlerowej – Rozenfled,
• 2009: Odlot – Charles Muntz,
• 2009: Góra Czarownic – Harlan,
• 2012: Avengers – dozorca magazynu,
• 2012–2013: Szpiedzy w Warszawie – generał Beauvilliers.

Jako reżyser

Filmy

• 1978: Romans Teresy Hennert – również autorski scenariusz (oparty na powieści Zofii Nałkowskiej),
• 1983: Dom świętego Kazimierza.

Przedstawienia teatralne

• 1969: Śnieg Stanisława Przybyszewskiego (Teatr Dramatyczny w Warszawie),
• 1971: Ruy Blas Wiktora Hugo (Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach),
• 1972: Barany na starcie Arta Buchwalda (Teatr Śląski w Katowicach),
• 1972: Kroniki królewskie Stanisława Wyspiańskiego – na podstawie dramatów Wyspiańskiego pozostawionych w fragmentach oraz Rapsodów (Teatr Śląski w Katowicach),
• 1973: Sytuacja Wiktora Rozowa (Teatr Śląski w Katowicach),
• 1974: Dla szczęścia Stanisława Przybyszewskiego (Teatr Śląski w Katowicach),
• 1974: Achilles i panny Artura Marii Swinarskiego (Teatr Śląski w Katowicach),
• 1975: Cyd Pierre’a Corneille’a, w przekładzie Stanisława Wyspiańskiego (Teatr Polski w Warszawie),
• 1977: Maskarada Jarosława Iwaszkiewicza (Teatr Polski w Warszawie),
• 1980: Cyd Pierre’a Corneille’a, w przekładzie Stanisława Wyspiańskiego (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1981: Iwanow Antoniego Czechowa (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1981: Maskarada Jarosława Iwaszkiewicza (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1982: Pierwszy dzień wolności Leona Kruczkowskiego (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1983: Fantazy Juliusza Słowackiego (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1984: Wesele Stanisława Wyspiańskiego (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
• 1986: Ewa Jerzego Szaniawskiego (Teatr Rozmaitości w Warszawie),
• 1987: Dom otwarty Michała Bałuckiego (Teatr Rozmaitości w Warszawie),
• 1988: Gałązka rozmarynu Zygmunta Nowakowskiego (Teatr Rozmaitości w Warszawie),
• 1989: Lato w Nohant Jarosława Iwaszkiewicza (Teatr Rozmaitości w Warszawie),
• 1997: Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej (Teatr im. Adama Mickiewicza w Częstochowie).

Przedstawienia w Teatrze Telewizji

• 1970: Śnieg Stanisława Przybyszewskiego,
• 1973: Panna Molierówna Jeana Anouilh,
• 1974: Król i aktor Romana Brandstaettera,
• 1974: Kroniki królewskie Stanisława Wyspiańskiego – na podstawie dramatów Wyspiańskiego pozostawionych w fragmentach oraz Rapsodów,
• 1975: Horsztyński Juliusza Słowackiego,
• 1977: Dla szczęścia Stanisława Przybyszewskiego,
• 1977: Fortepian Jerzego Szaniawskiego,
• 1982: Cosima Petera Hacksa,
• 1986: Złote runo Stanisława Przybyszewskiego,
• 1987: Aszantka Włodzimierza Perzyńskiego,
• 1988: Papierowy kochanek Jerzego Szaniawskiego.

Nagrody

Ignacy Gogolewski, znany polski aktor, został wyróżniony licznymi nagrodami, którymi doceniono jego talent i osiągnięcia artystyczne. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze z nich:

• Nagroda państwowa II stopnia, przyznana 22 lipca 1964 roku, z okazji 20-lecia Polski Ludowej,
• Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznana przez redakcję miesięcznika „Teatr” za sezon 1999/2000, za rolę Hrabiego Szarma w Operetce Witolda Gombrowicza, która odbyła się w Teatrze Narodowym,
• Splendor Splendorów – nagroda przyznawana przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia w grudniu 2008 roku,
• Wielka Nagroda Festiwalu „Dwa Teatry – Sopot 2013” za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji, uzyskana 1 czerwca 2013 roku, razem z Anną Polony.

Te wyróżnienia są dowodem na wyjątkowy talent Gogolewskiego, a także jego trwały wkład w polską kulturę teatralną.

Odznaczenia

Ignacy Gogolewski, znany artysta, został wyróżniony licznymi odznaczeniami za swoje osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki. Poniżej przedstawiamy listę jego nagród w kolejności według rangi:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1999) – przyznany „za wybitne zasługi w pracy artystycznej, za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju kultury”,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1984),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1964),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964),
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984),
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009),
• Medal Osterwy (1995),
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967),
• Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” (2011).

Warto dodać, że w wrześniu 2020 roku Ignacemu Gogolewskiemu nadano tytuł honorowego obywatela Ciechanowa.

---

Oceń: Ignacy Gogolewski

---